Home
Wprowadzenie
Programy
Inne
  

Rozmnażanie się organizmów grzybopodobnych i grzybów

Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj

Organizmy grzybopodobne i grzyby rozmnażają się w wyniku procesu płciowego i procesu bezpłciowego.

Rozmnażanie płciowe. Istotą rozmnażania płciowego jest połączenie haploidalnych jąder, zwykle pochodzących od różnych osobników, i podział redukcyjny jądra diploidalnego prowadzący do utworzenia haploidalnych jąder wtórnych różniących się genetycznie od jąder osobników macierzystych. Pierwszym etapem procesu płciowego jest zapłodnienie.
U organizmów grzybopodobnych i grzybów występuje siedem rodzajów zapłodnienia:

1.
Gametogamia (występuje u Chytridiomycota i Plasmodiophoromycota): łączą się pojedyncze gamety, męskie i żeńskie; ten rodzaj zapłodnienia dzieli się na:
  • planogamię: łączenie się gamet ruchomych,
  • aplanogamię: łączenie się gamet nieruchomych,
  • izogamię: łączenie się gamet nie zróżnicowanych morfologicznie,
  • anizogamię: łączenie się gamet zróżnicowanych morfologicznie.
Gametogamia: planogamia izogamiczna (a), planogamia anizogamiczna (b)
2.
Gametangiogamia, która:
  • jest aplanogamiczna, gdyż gametangia są zawsze nieruchome,
  • jest izogamiczna (u Zygomycota) lub anizogamiczna (u Oomycota i Ascomycota),
  • charakteryzuje się przemieszczeniem protoplastu plemni do lęgni poprzez:
    • mostek kopulacyjny (u Oomycota) z wytworzeniem oospor; ten typ gametangiogamii nazywa się oogamią,
Gametangiogamia typu oogamii: plemnia (a), mostek kopulacyjny (włostek; b), lęgnia (c)
 
    • rozpuszczenie ścian stykających się gametangiów (u Zygomycota) z wytworzeniem zygospor; ten typ gametangiogamii nazywa się zygogamią,
Gametangiogamia typu zygogamii: odgałęzienia różnoimiennych strzępek (a), zetknięcie się końców odgałęzień strzępek (b), gametangiogamia (c), młoda zygospora (d), dojrzała zygospora (e)
    • u grzybów z Ascomycota, po przemieszczeniu zawartości plemni do lęgni przez wyrostek zwany włostkiem, kończy się wytworzeniem par jąder sprzężonych, po czym:
 
      • z askogonu (zapłodniona lęgnia) wyrastają strzępki workotwórcze przekształcające się w worek,
 
      • w worku zachodzi kariogamia, następnie mejoza i dwa podziały mitotyczne. Cały proces nazywa się gametangiogamią typu askogamii.
Gametangiogamia typu askogamii: plemnia (a), włostek (b), lęgnia (c)
3.
Spermatyzacja, która:
 
  • występuje u grzybów z rzędu Uredinales (Basidiomycota, Teliomycetes) i wielu przedstawicieli gromady Ascomycota,
 
  • poprzedza powstanie długiej fazy dikariotycznej z wytworzeniem albo ecjospor, urediniospor i teliospor grzybów z rzędu Uredinales, albo strzępek workotwórczych, następnie worków i zarodników workowych.
Spermatyzacja u grzyba z gromady Ascomycota (A) i Puccinia sp. (B): skupienie spermacjów na trzonku przedstawiciela Ascomycota (a), spermatyzacja receptora (spermacjum - b1, receptor - b2; b), wchłonięcie jądra spermacjum przez receptor (c), spermogonia Puccinia sp. (d)
4.
Deuterogamia, w której askogon (lęgnia) zostaje zapłodniony jądrem komórki mitomorficznej strzępki grzybni lub zarodnika konidialnego.
Deuterogamia: askogon (a), strzępka grzybni (b)
5.
Somatogamia, która:
  • jest prostym procesem płciowym, bez wyodrębnienia gamet lub gametangiów,
  • zachodzi przy udziale dwóch haploidalnych, zróżnicowanych płciowo komórek grzybni,
  • występuje u licznych grzybów z Basidiomycota i Chytridiomycota.
Somatogamia
6.
Partenogamia, w której:
  • brak jest plemni, kopulacja zachodzi między sąsiednimi komórkami (k, k1) wielokomórkowego askogonu, czyli gametangium.
Partenogamia
7.
Autogamia, w której dochodzi do różnicowania się par jąder w coenocytycznych grzybniach u niektórych workowców, w blastosporach niektórych przedstawicieli rzędu Taphrinales i w zarodnikach podstawkowych po mitozie jądra u niektórych grzybów z gromady Basidiomycota. Dwa jądra haploidalne tworzą parę jąder sprzężonych, czyli dikarion.
Autogamia

Rozmnażanie bezpłciowe. Rozmnażaniu bezpłciowemu nie towarzyszy zmiana fazy jądrowej w komórce grzyba. Organizmy grzybopodobne i grzyby rozmnażają się bezpłciowo wskutek:

1.
Fragmentacji strzępek grzybni, które:
  • występuje najczęściej,
  • jest powszechne u saprotrofów,
  • prowadzi do wytworzenia chlamidospor.
Fragmentacja strzępek na dikariotyczne zarodniki u grzybów rodziny Ustilaginaceae
2.
Pączkowania, które:
 
  • poprzedza wytworzenie się wyrostka, do którego przenosi się jądro siostrzane po podziale jądra macierzystego w komórce macierzystej,
 
  • występuje u grzybów drożdżoidalnych, z rzędu Taphrinales i rodziny Ustilaginaceae.
Pączkowanie
3.
Tworzenia zarodników pływkowych, które:
  • występują u patogenów gromad Chytridiomycota i Oomycota,
  • są pozbawione ściany komórkowej i są osłonięte tylko błoną cytoplazmatyczną,
  • tworzą się w zarodniach pływkowych po mitotycznym podziale jądra i fragmentacji protoplastu,
  • poruszają się dzięki organellom ruchu, tzw. wiciom.
Góra: zarodnia pływkowa (a) z zarodnikami pływkowymi (b) z dwiema wiciami (c); dół: stadia powstawania zarodników pływkowych: faza haploidalnych jąder (a), jądra otoczone błoną, (b), dojrzałe zarodniki z wiciami (c)
4.
Formowania zarodników sporangialnych, które:
  • powstają jak zarodniki pływkowe i występują u grzybów lądowych,
  • są umiejscowione w sporangiach utworzonych na sztywnych strzępkach lub trzonkach powietrznych,
  • są rozsiewane prądami powietrza,
  • występują w gromadzie Zygomycota.
Trzonek (a), kolumella (b) i sporangium z zarodnikami sporangialnymi (c)
5.
Formowania zarodników konidialnych, które:
 
  • występują powszechnie u grzybów z gromady Ascomycota i grzybów mitosporowych, u niektórych przedstawicieli rzędu Peronosporales i rzadko u grzybów z gromady Basidiomycota,
 
  • są silnie zróżnicowane morfologicznie,
 
  • tworzą się na trzonkach pojedynczych lub zebranych w sporodochiach, koremiach, acerwulusach lub piknidiach; trzonki mogą być proste lub rozgałęzione,
 
  • mogą powstawać przez powtarzające się podziały komórki macierzystej będącej bocznym odgałęzieniem komórki podstawowej, reprezentującej jedną z komórek grzybni. Takie zarodniki nazywają się oidia. Oidia tworzą grzyby z rzędu Erysiphales.
Zarodnikowanie konidialne (od lewej): typ oidium (1.), na trzonkach konidialnych (2-8), w acerwulusie (9, 10), w piknidium (11, 12)
6.
Cyklu paraseksualnego, w którym:
 
  • w rekombinacja cech dziedzicznych nie wynika z rozmnażania płciowego (mejozy), ale z mitozy,
 
  • powstaje jądro diploidalne w heterokariotycznej strzępce haploidalnej wskutek zjednoczenia się dwóch różnych genetycznie jąder po połączeniu się dwóch różnych genetycznie strzępek bez procesu płciowego,
 
  • zachodzi zwielokrotnienie jądra diploidalnego wraz z jądrem haploidalnym w heterokariotycznej grzybni,
 
  • zachodzi wyodrębnienie diploidalnego homokarionu,
 
  • zachodzi segregacja i rekombinacja genetyczna wskutek procesu crossing-over w mitozie,
 
  • w końcu dochodzi do haploidyzacji diploidalnego jądra.